De economie is altijd in beweging. Periodes van economische groei wisselen af met periodes van economische stagnatie of krimp. Het is altijd zo geweest en zal altijd zo zijn. Er zijn verschillende factoren die bepalen of een economie zich in een periode van groei of krimp bevindt. Zo speelt inflatie een grote rol. Een forse koopkrachtdaling kan leiden tot een recessie. Maar ook dalende of stijgende rente speelt een belangrijke rol in onze economie.
Rente en leningen
Rente op een lening is de betaling aan de geldschieter voor het verstrekken van het geld en het risico dat wordt gedragen door de bank of geldschieter. Ook is h≠et verstrekken van leningen kostbaar en heeft rente een ontmoedigend effect op wanbetalingen. Als de rente hoger is wordt het voor banken duurder om geld te lenen, en als de rente lager is wordt lenen goedkoper. Overigens speelt het renterisico niet alleen bij banken; ook pensioenfondsen hebben er nadrukkelijk mee te maken.
Voor persoonlijke leningen zijn deze rentepercentages vast. Je betaalt dus de hele looptijd hetzelfde rentepercentage. Bij doorlopende leningen fluctueren de rentetarieven. De rente kan tijdens de looptijd van dit type lening stijgen of dalen. De korte rente (geldmarktrente) is die welke wordt gegeven op een kortlopende lening. Lange rente (kapitaalmarktrente) is de rente op een langlopende lening. In tijden van inflatie is de reële rente belangrijk.
Rente op de vermogensmarkt
Vraag en aanbod van geld ontmoeten elkaar op de kapitaalmarkt. Samen bepalen ze de prijs van geld of rente. Als Nederland vandaag een lening aangaat met een looptijd van tien jaar, dan betalen we 0,4 procent rente. Als je spaart biedt je geld aan op de vermogensmarkt. Overheden en bedrijven met geldoverschotten kunnen het ook op de vermogensmarkten aanbieden om rendement te genereren. Hiernaast zijn er nog de institutionele beleggers die proberen rendement te behalen op de vermogensmarkt.
Rente kan variëren afhankelijk van het geleende bedrag. Wanneer je een grote lening afsluit, betaal je vaak minder rente. De reden is dat elke toepassing dezelfde vaste kosten heeft. Denk aan bewerkingskosten, arbeidskosten en bouwkosten. Daarom kan het voor de kredietverstrekker verhoudingsgewijs duurder zijn om een kleiner bedrag te lenen. Dit is nog een reden waarom je over een lening van € 100,- vaak meer rente betaalt dan over een lening van € 10.000, -.
Het rentebeleid van de ECB
Wat is de functie van de centrale bank? Stijgingen en dalingen van de geldhoeveelheid kunnen veroorzaakt worden door centrale banken. Centrale banken hebben de monopolie op de uitgifte van een bepaalde munteenheid. In de eurozone kan alleen de Europese Centrale Bank (ECB) de euro uitgeven. Afhankelijk van het rentebeleid van de ECB kan het aantal aangeboden euro’s stijgen of dalen.
- Bij hoge inflatie verliest geld zijn waarde en kan er minder geld worden uitgegeven. Als iemand bijvoorbeeld een spaarrekening heeft met een lage rente en wanneer de inflatie erg hoog is, kan dat geld waarde verliezen. Bij een hogere rente is het aantrekkelijker om te sparen, waardoor mensen ervoor kunnen gaan kiezen om hun geld niet uit te geven maar in plaats daarvan op de bank te zetten.
- Een te lage inflatie kan leiden tot deflatie en dalende prijzen. Bij deflatie zal het algemene prijspeil dalen. Consumenten stellen consumptie dan uit. Naarmate producten in de toekomst goedkoper worden, wordt het aantrekkelijker om te wachten met de aanschaf van deze producten. Dit vermindert de totale vraag. Als de rente stijgt, wordt lenen duurder.
Tijden van economische groei moeten afgeremd kunnen worden, terwijl centrale banken ook de mogelijkheid moeten hebben om economische groei te stimuleren. Als banken geen negatieve rente meer aan de ECB hoeven te betalen om geld te stallen, dan zullen banken ook geen negatieve rente meer in rekening brengen bij de klant.
De functies van rente
- Ten eerste kan rente worden gezien als een vergoeding voor het beschikbaar stellen van geld aan de geldschieter. Je leent geld uit en neemt risico’s (hoe klein ook). En om dit risico te compenseren, betalen leners rente.
- De tweede functie is het voorkomen van betalingsachterstanden. Hoe langer je wacht om te worden betaald, hoe meer schulden je zult hebben als gevolg van stijgende rentetarieven.
- In het laatste geval spreken we van compensatie. De rente compenseert de inflatie gedurende de looptijd van de lening. Inflatie is de stijging van de prijs van goederen en diensten. Terwijl je geld leent, kun je het niet uitgeven terwijl de prijzen van goederen en diensten stijgen. Hierdoor kun je aan het einde van de looptijd voor hetzelfde geld minder kopen dan toen je het leende. Vaak wordt er rente betaald om het verschil te dekken.